ظهور امام زمان "عج"
بسم الله الرحمن الرحیم
ظهور امام زمان عج
ظهور امام زمان نمایان شدن امام مهدی(عج) پس از غیبت کبرا و پیش از قیام برای برپایی عدل و داد است.
اعتقاد به ظهور منجی موعود و نجات‌بخش در نزد اقوام و ملل مختلف با آیین‌ها و فرهنگ‌های متفاوت، به صورت‌های متنوعی مطرح شده است؛ اما همه در این نکته توافق دارند که نجات‌بخشی خواهد آمد و آنان را از ستم و حاکمان زورگو رها خواهد کرد و جامعه‌ای پر از عدل و داد به وجود خواهد آورد.
زمان دقیق ظهور امام زمان (عج) مشخص نیست؛ اما گفته شده که پس از فراگیرشدن ظلم در جهان خواهد بود. در روایات، نشانه‌هایی برای ظهور ذکر شده، که به علائم ظهور مشهور است. در روایاتی محل ظهور، منطقه ذی طوی معرفی شده است.
امام زمان(عج) پس از ظهور، قیام خود را از مکه و کنار خانه کعبه آغاز می‌کند. آن حضرت در کنار کعبه پرچم خود را می‌افرازد و در بین رکن و مقام از یاران خود بیعت می‌گیرد.
جهان در آستانه ظهور
در روایات شیعه، جهان در آستانه ظهور دارای سه ویژگی عمده است:
- ظلم و ستم فراگیر و فتنه‌ای که بر هر خانه‌ای وارد می‌شود.
- وجود دشمنانی مانند سفیانی و نواصب و دیگرانی که در عراق و دیگر مناطق سرزمین‌های اسلامی مشغول فعالیت علیه شیعه هستند و سپس سوریه را تصرف کرده و حکومت آنجا را می‌گیرند.
- جریان یاران و موالیان امام زمان که در سرزمین‌های اسلامی در تلاشند تا یاد و نام امام زمان در عالم پراکنده شود.
نشانه های ظهور
نشانه‌های ظهور دو گونه است؛ حتمی و غیر حتمی(مشروط).
نشانه های حتمی
در روایات نشانه‌هایی حتمی برای ظهور برشمرده شده است که عبارتند از:
- خروج سفیانی: فردی که در روایات، سفیانی خوانده شده از شام به سوی مدینه لشکرکشی می‌کند.
- خسف بیداء: سپاه سفیانی در منطقه‌ای به نام بیداء در زمین فروخواهد رفت.
- ندای آسمانی: جبرئیل در آسمان ندایی سرمی‌دهد و همگان آن را خواهند شنید.
- قیام یمانی: فردی از اهالی یمن قیام می‌کند و مردم را به سوی امام مهدی(ع) دعوت می‌کند.
- قتل نفس زکیه: فردی از نسل امام حسین(ع) در کنار کعبه در حال دعوت به سوی امام زمان کشته می‌شود.
نشانه‌های غیر حتمی(مشروط)
به جز نشانه‌هایی که صراحتاً در روایات شیعه به حتمی بودن آنها اشاره شده است، بقیه نشانه‌ها از امور موقوفه یا مشروط و غیر حتمی به شمار می‌روند. نشانه‌هایی که بنا بر مشیت و اراده الهی ممکن است تغییر، تبدیل، تقدم یا تأخر داشته باشند؛ مثلاً اگر در حدیث به نزول بلایی(مشروط) اشاره شده باشد، ممکن است با توسل و استغفار مؤمنان و مسلمانان نزول آن به تأخیر بیافتد یا اصلاً چنین بلایی نازل نشود.
برخی از نشانه‌های غیر حتمی: خورشیدگرفتگی در نیمه ماه رمضان، برخلاف عادت، فرو رفتن بخش غربی(راست) مسجددمشق، فرو رفتن یکی از روستاهای شام به نام خرشنا (یا حَرَستا)در زمین، ویرانی بصره، کشتن فردی که علیه سفیانی قیام کرده در پشت کوفه همراه هفتاد نفر از یارانش، به‌اهتزاز درآمدن پرچم‌های سیاه از جانب خراسان، ویرانی گسترده در شام و عراق، ندای غیرعادی از آسمان بر همه جهان به طوری که هرکسی در هر زبانی باشد آن ندا را به زبان خودش می‌شنود.
زمان و مکان ظهور
زمان دقیق ظهور حضرت مهدی(عج) معلوم نیست. روایات کسانی را که برای ظهور آن حضرت زمان تعیین می‌کنند، مذمت و لعن شده و دروغگو نامیده‌اند.
اگر ظهور را به معنای قیام بدانیم در پاره‌ای روایات به زمان آن به صورت مختصر اشاره شده است. این روایات قیام آن حضرت را پس از ناامیدی مردم و در آخرالزمان می‌دانند.
محل ظهور
برخی روایات ظهور (به معنای آشکار شدن) را کمی پیش‌تر از قیام حضرت مهدی(عج)، در منطقه ذی طوی، می‌دانند.
حوادث پس از ظهور
امام زمان(عج)، پس از ظهور، قیام خود را از مکه و کنار خانه کعبه آغاز می‌کند. آن حضرت در کنار کعبه پرچم خود را می‌افرازد و در بین رکن و مقام از یاران خود بیعت می‌گیرد. سپس به کعبه تکیه می زند در حالی که ۳۱۳ نفر از یارانش گرد اویند؛ آیه «بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ» را تلاوت می‌کند و می‌گوید: «انا بقیة الله فی ارضه»، و خود را معرفی می‌کند. آنگاه بیعت عمومی می‌گیرد و هنگامی که شمار یارانش به ۱۰،۰۰۰ تن رسید، حرکت خود را به سمت کوفه آغاز می‌کند.
منبع
تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه: فرهنگ الفبایی مهدویت، قم، میراث ماندگار، چاپ دهم، ۱۳۸۸ش.
جمعی از نویسندگان، گونه‌شناسی اندیشه منجی موعود در ادیان، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب، چاپ اول، ۱۳۸۹ش.
سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت حضرت مهدی (عج)، قم، بنیاد فرهنگی مهدی موعود، ۱۳۸۹ش.
سید بن طاووس، علی بن موسی، الملاحم و الفتن، قم، نشر صاحب الأمر، ۱۴۱۶ق.
سید بن طاووس، علی بن موسی، قم، مطبعة خیام، ۱۴۰۰ش.
شیخ صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، تهران، اسلامیه، ۱۳۹۵ق.
صافی گلپایگانی، لطف‌الله، منتخب‌الاثر فی‌الامام‌الثانی عشر علیه‌السلم، تهران، مکتبة الصدر، بی‌تا.
صدر، سید محمد، تاریخ ما بعد الظهور، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۱۲ق.
طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، مصحح: عبادالله تهرانی و علی احمد ناصح، قم، دارالمعارف الإسلامیة، ۱۴۲۵ق.
فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، بیروت، دارالهجره، ۱۴۰۹ق.
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، انتشارات اسلامیه، ۱۳۶۲ش.
مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، مصحح: جمعی از محققان، دارإحیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۰۳ق.
محمدی ری شهری، محمد، و دیگران، دانشنامه امام مهدی(ع) بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، قم، دار الحدیث، ۱۳۹۳ش.
مفید، محمد بن محمد،الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.
نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، تهران، نشر صدوق، ۱۳۹۷ق.